Avrupa Komisyonu 2024 Türkiye Raporu: BRICS vurgusu dikkat çekti

Avrupa Komitesi 2024 Türkiye Raporu yayınlandı. Raporda, “Hukukun üstünlüğü ve temel haklar alanında, evvelki raporlarda tespit edilen bahislerde ilerleme kaydedilmedi ve önemli kaygılar devam ediyor” değerlendirmesine yer verildi. Raporda ayrıyeten Türkiye’nin BRICS uğraşlarına da isim vermeden değinilerek, “Türkiye, AB üyeliğine bağlılığını sürdürdüğünü sav ederken, diplomatik, ekonomik, güvenlik ve savunma alanlarında kapsamlı bir vizyona yönelmiş, iştiraklerini çeşitlendirmiş ve stratejik özerkliğini ortaya koymuştur” tabirlerine yer verildi.

Avrupa Kurulu’nun Batı Balkan ülkeleri ve Türkiye’yi içeren 2024 Genişleme Paketi ve ülke raporları bugün yayınlandı. 2024 Türkiye Raporu’nda, evvelki raporlarda bulunan demokrasi, temel hak ve özgürlükler ve yargı üzere alanlardaki gerilemeler yer almaya devam etti. Raporda kelam konusu gerilemelerin yanı sıra tekliflere de yer verildi.

15 Haziran 2023 ile 1 Eylül 2024 tarihleri ortasındaki devri kapsayan 96 sayfalık raporda, Mart 2024’teki lokal seçimlerdeki seçim kampanyasında kimi eksiklikler gözlemlendiği belirtilerek, “Mart 2024’te Türkiye’de yapılan lokal seçimler genel olarak âlâ organize edilmiş ve halkın iradesine hürmet gösterilmiştir” denildi.

‘CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ, HESAP SORMAK İÇİN GEREKLİ ARAÇLARDAN YOKSUN’

Raporda, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin TBMM’nin yasama ve denetleme fonksiyonlarını büyük ölçüde zayıflattığı kaydedilerek, “Sistem, hükümetten hesap sormak için gerekli araçlardan mahrumdur. Cumhurbaşkanlığı sistemi, istikrar ve denetleme düzeneklerinin eksikliği ile karakterize olmaya devam etmektedir. Düzenleyici kurumların birden fazla direkt Cumhurbaşkanlığı’na bağlı kalmaya devam ederken, kamu idaresi son derece politize olmuş durumdadır. Hükümetin muhalefet partilerine mensup belediye liderleri üzerindeki baskısı, lokal demokrasiyi zayıflatmaya devam etti” sözlerine yer verildi.

Raporda, hukukun üstünlüğü ve temel haklar alanında, evvelki raporlarda tespit edilen değerli hususlarda ilerleme kaydedilmediği tabir edilerek, “Ciddi tasalar devam ediyor” denildi.

‘TÜRKİYE, AİHM’İN KİMİ KARARLARINI UYGULAMAYI REDDETMEYE DEVAM ETTİ’

Türkiye’nin yargının işleyişi alanında bir ilerleme kaydetmediği söz edilen raporda, “Yeni yargı ıslahat paketlerinin kabul edilmesine karşın, yargının işleyişindeki temel eksiklikler giderilmedi. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kimi kararlarını uygulamayı reddetmeye devam etti. Yetkili makamların yargıçlar ve savcılar üzerindeki çok baskısı, yargının bağımsızlığı ve kalitesi üzerinde olumsuz tesir yaratmaya devam etti. Ülkenin yargı sisteminin işleyişinin değerli ölçüde güzelleştirilmesi için önemli efor sarf edilmesi gerekmektedir. Komite’nin geçen yılki tavsiyeleri uygulanmamıştır ve geçerliliğini korumaktadır” kıymetlendirilmesi yapıldı.

Yolsuzlukla gayret konusunda da raporda, “Türkiye, Avrupa Kurulu Yolsuzluğa Karşı Devletler Kümesi (GRECO) tavsiyeleri ve BM Yolsuzlukla Gayret Mukavelesi uyarınca tedbire ve denetim çerçevesi oluşturmak yahut yolsuzlukla uğraş organları kurmak için adım atmadı. Yolsuzluk davalarının kovuşturulması ve karara bağlanmasında yöntemsiz siyasi tesirin sonlandırılması için yasal çerçevenin ve kurumsal yapının güzelleştirilmesi gerekmektedir. Kamu kurumlarının hesap verebilirliklerini ve şeffaflıklarını geliştirmeleri gerekmektedir” tabirleri kullanıldı.

‘TERÖRE DAYANAK SAVIYLA YARGILAMALAR DEVAM ETTİ’

Temel haklar başlığında yer verilen tespitte ise, genel olarak insan hakları durumunun güzelleşmediği ve telaş kaynağı olmaya devam ettiği belirtildi. Devamında, “Türkiye’deki yasal çerçeve, insan haklarına ve temel haklara hürmet gösterilmesine yönelik genel garantiler içermektedir, fakat mevzuatın ve uygulamanın Avrupa İnsan Hakları Kontratı (AİHS) ve AİHM içtihadı ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir. Gazeteciler, muharrirler, avukatlar, akademisyenler, insan hakları savunucuları ve öteki eleştirel sesler, terörizme takviye verdikleri savıyla yargılanmaya devam etti” denildi.

İfade özgürlüğüyle ilgili, “Ulusal güvenlik ve terörle gayrete ait kanunların uygulanması, AİHS’yi ihlal etmeye ve AİHM içtihadından farklılaşarak tabir özgürlüğünü engellemeye devam etmiştir” değerlendirmesi yapıldı.

İran ile kara hududunun nezaret ve müdafaa kapasitesinin daha fazla güçlendirilmesi için birtakım ilerlemeler kaydedildiği belirtilen raporda, “Türkiye, 3,6 milyon mülteciye mesken sahipliği yapmak ve onları desteklemek için uğraşlarına devam etti” sözleri kullanıldı.

‘TÜRKİYE GRİ LİSTEDEN ÇIKARILDI’

Türkiye’nin organize kabahatlerle çaba konusunda AB müktesebatının uygulanması kademesinde aşikâr bir hazırlık seviyesine sahip olduğu aktarılan raporda, “AB müktesebatına ve birtakım alanlardaki uygulamalara ahenk konusunda genel olarak sonlu ilerleme kaydedilmiştir. Mali Hareket Vazife Gücü’nün (FATF) Hareket Planı’nın kalan unsurlarının irdelenmesinde ilerleme kaydedilmiş ve ülke FATF’nin ‘gri listesinden’ çıkarıldı” denildi.

Raporda, Türkiye’nin işleyen bir piyasa iktisadı oluşturma konusunda ileri seviyede olduğu ve rapor devrinde kimi ilerlemeler kaydettiği belirtilirken, kamu ihaleleri alanında AB müktesebatına ahenk konusunda değerli eksiklikler bulunduğu tabir edildi. Raporda ayrıyeten, “Türkiye istatistik konusunda orta seviyede hazırlıklıdır ve rapor periyodunda birtakım ilerlemeler kaydetmiştir” denildi.

Türkiye’nin malların özgür dolanımı konusunda düzgün bir hazırlık seviyesine sahip olduğu kaydedilerek, rapor periyodunda AB uyumlaştırılmış eser müktesebatına ahenk sağlama ve iç pazarda malların hür deveranını etkileyebilecek manileri çözme konusundaki ilerlemeler aktarıldı. Ayrıyeten, rekabet siyaseti kapsamında devlet takviyeleri alanındaki telaşların devam ettiği bildirildi.

Dijital dönüşüm ve medya alanıyla ilgili ise, “Rapor periyodunda hudutlu ilerleme kaydedilmiştir. Kâfi rekabetin olmaması, medya sahipliğinin ağırlaşması ve düzenleyici kurumların mali ve idari bağımsızlığının bulunmamasına ait kaygılar devam etmektedir” tespitine yer verildi.

‘PARA SİYASETİNDE OLAĞANLAŞMA BAŞLADI’

Para siyasetine ait, “Mayıs 2023’teki milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin akabinde yeni hükümet devrinde siyasette olağanlaşma süreci başladı. Merkez Bankası, para siyaseti duruşunu kıymetli ölçüde sıkılaştırmış ve siyaset faizini para siyasetinin birincil aracı haline getirdi. Ayrıyeten, mali transfer sisteminin güçlendirilmesine yardımcı olan ihtiyati ve düzenleyici önlemlerin sadeleştirilmesi için kararlı adımlar atıldı” değerlendirmesi yapıldı.

Gümrük Birliği alanında Türkiye’nin âlâ bir seviyede hazırlık sürdürdüğü ve rapor periyodunda kaydedilen ilerlemeler olduğu belirtilen raporda, “Türkiye, kimi ithalat ve ihracat kısıtlamalarını kısmen kaldırarak uzun müddettir devam eden birkaç ticari pürüzü ele aldı. Gümrük vergisi muafiyeti, hür bölgeler ve nezaret programı hâlâ AB müktesebatı ile tam uyumlu değildir ve Gümrük Birliği kararlarını ihlal etmektedir” sözleri kullanıldı.

‘HAMAS KONUSUNDA UYUMSUZLUK’

Türkiye’nin dış, güvenlik ve savunma siyasetine ait raporda şu değerlendirmeye yer verildi:

“Türkiye, Ortak Dış, Güvenlik ve Savunma Siyaseti alanında makul bir hazırlık düzeyine sahiptir ve rapor devrinde genel olarak ilerleme kaydetmemiştir. Türkiye, AB-Türkiye bağlantılarının kıymetli bir boyutunu oluşturan dış siyaset alanında faal ve değerli bir oyuncudur. Fakat Türkiye’nin dış siyaseti, bilhassa AB’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlarına ahenk sağlamaması ve AB tarafından terör örgütü olarak görülen Hamas konusundaki uyumsuzluk nedeniyle AB’nin Ortak Dış, Güvenlik ve Savunma Siyaseti kapsamındaki öncelikleriyle çelişmeye devam etmiştir. Ortak Güvenlik ve Savunma Siyaseti kapsamında Türkiye, AB kriz idaresi misyonlarına ve operasyonlarına faal olarak katılmaya ve değerli ölçüde katkıda bulunmaya devam etmiştir.

Türkiye, ‘360 derece’ stratejik bakış açısında büyük bir değişiklik yapmadan dış siyasetini güncellenmiş bir vizyonla sürdürdü. Türkiye, AB üyeliğine bağlılığını sürdürdüğünü tez ederken, diplomatik, ekonomik, güvenlik ve savunma alanlarında kapsamlı bir vizyona yönelmiş, iştiraklerini çeşitlendirmiş ve stratejik özerkliğini ortaya koymuştur.

‘RUSYA’YA YÖNELİK ÖNLEMLERE AHENK SAĞLAMAKTAN KAÇINMAYA DEVAM ETTİ’

Türkiye, Afrika, Asya, Körfez ve Latin Amerika ülkeleriyle münasebetlerini ağırlaştırırken, Arap ülkeleri ve Ermenistan ile bölgesel olağanlaşma uğraşlarını artırmıştır. Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı savaşta Türkiye, Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü desteklemiş ve hem Rusya hem de Ukrayna ile siyasi, ekonomik ve diplomatik münasebetlerde bulundu. Bununla birlikte Türkiye, AB’nin Rusya’ya yönelik önlemlerine ahenk sağlamaktan kaçınmaya devam etmiş ve Rusya ile ticari, ekonomik ve güç bağlarını değerli ölçüde ağırlaştırmıştır. Rusya’ya yönelik yaptırımların Türkiye toprakları üzerinden delinmesine karşı AB-Türkiye işbirliği devam etmiş ve kimi sonuçlar elde edilmiştir.

Hamas’ın 7 Ekim 2023 tarihinde İsrail’e karşı gerçekleştirdiği terör saldırısının akabinde Türkiye, terör saldırısını kınamamış ve AB’nin tavrıyla büsbütün zıt bir formda Hamas’ı destekleyen bir tavır sergilemiştir. Orta Doğu Barış Süreci konusunda Türkiye, iki devletli tahlilin hayata geçirilmesi için siyasi sürecin yine başlatılması gerektiği konusunda AB’nin durumuyla aynı doğrultudadır.”

(ANKA HABER AJANSI)